Psychologische experimenten die de moderne wereld verklaren
Must read artikel van Frontnieuws
De wereld is een verwarrende plaats. Mensen doen dingen die nergens op slaan, denken dingen die niet door feiten gestaafd worden, verdragen dingen die zij niet hoeven te verdragen, en vallen degenen die deze dingen onder hun aandacht proberen te brengen venijnig aan, schrijft Kit Knightly.
Als u zich ooit afgevraagd hebt waarom, dan bent u hier op de juiste plaats.
Elke toevallige lezer van het alternatieve medialandschap zal uiteindelijk wel op een verwijzing naar Stanley Milgram komen, of Philip Zimbardo, het “Asch Experiment” of misschien wel alle drie.
“Cognitieve dissonantie”, “Diffusie van verantwoordelijkheid”, en “aangeleerde hulpeloosheid” zijn uitdrukkingen die regelmatig de ronde doen, maar waar komen ze vandaan en wat betekenen ze?
Wel, hier zijn de belangrijke psycho-sociale experimenten die ons iets leren over de manier waarop mensen denken, maar meer nog dan dat verklaren zij eigenlijk hoe onze moderne wereld in elkaar zit, en hoe wij in deze puinhoop verzeild zijn geraakt.
1. HET MILGRAM EXPERIMENT
Het Experiment: laten we beginnen met het beroemdste. Vanaf 1963 voerde de Yale-psycholoog Stanley Milgram een reeks experimenten uit die nu bekend staan als de Milgram Gehoorzaamheidsexperimenten.
De setting is eenvoudig, proefpersoon A krijgt de opdracht een geheugentest uit te voeren op proefpersoon B, en hem elektrische schokken toe te dienen wanneer hij fouten maakt. Subject B bestaat natuurlijk niet, en de elektrische schokken zijn niet echt. In plaats daarvan huilen de acteurs, vragen om hulp of doen alsof ze bewusteloos zijn, terwijl proefpersoon A wordt aangemoedigd door te gaan met het toedienen van de schokken.
De overgrote meerderheid van de proefpersonen ging door met de proef en gaf de schokken, ondanks het leed van “Proefpersoon B”.
De Conclusie: in zijn paper over dit experiment bedacht Stanley Milgram de term “diffusie van verantwoordelijkheid”, waarmee hij het psychologische proces beschrijft waardoor iemand zich kan verontschuldigen of rechtvaardigen om iemand kwaad te doen, als hij gelooft dat het niet echt zijn schuld is, dat hij niet ter verantwoording geroepen zal worden, of dat hij geen keus heeft.
De Toepassing: bijna letterlijk eindeloos. Alle instellingen kunnen dit verschijnsel gebruiken om mensen onder druk te zetten om tegen hun eigen morele code in te handelen. Het leger, de politie, ziekenhuispersoneel – overal waar een hiërarchie of een vermeend gezag bestaat, zullen mensen het slachtoffer worden van de diffusie van hun eigen verantwoordelijkheid.
OPMERKING: Er is een behoorlijke film gemaakt over Milgram, en de tegenreactie die zijn experimenten veroorzaakten, genaamd Experimenter. De laatste jaren is er een grote terugslag geweest op dit experiment, met artikelen in de mainstream media die de bevindingen en de methodologie aanvielen, en nieuwe “onderzoekers” die beweerden “dat het niet bewijst wat u denkt dat het bewijst”.
2. HET STANFORD GEVANGENISEXPERIMENT
Het Experiment: slechts iets minder beroemd dan het werk van Milgram is het Gevangenisexperiment van Philip Zimbardo, dat in 1971 aan de Stanford Universiteit werd uitgevoerd. Bij dit experiment werd gedurende een week een schijngevangenis opgezet, waarbij de ene groep proefpersonen werd aangewezen als “bewakers” en de andere als “gevangenen”.
Beide partijen kregen uniformen, en de gevangenen kregen een nummer. De bewakers kregen het bevel de gevangenen alleen met hun nummer aan te spreken, niet met hun naam.
Er waren nog een aantal andere regels en procedures, die hier uitvoerig worden beschreven.
Kort samengevat werden de bewakers in de loop van de week steeds sadistischer, zij deelden straffen uit aan ongehoorzame gevangenen en beloonden “goede gevangenen”, om te proberen hen te verdelen. Veel van de gevangenen namen het misbruik gewoon aan, en er ontstonden gevechten tussen “herrieschoppers” en “goede gevangenen”.
Hoewel het technisch gezien geen “experiment” is in de zuiverste zin van het woord (er was geen hypothese om te testen, en geen controlegroep), en misschien beïnvloed door “demand characteristics”, brengt de studie toch interessante gedragspatronen aan het licht bij zijn proefpersonen.
De Conclusie: gevangenbewaarders werden sadistisch. Gevangenen werden gehoorzaam. Dit alles ondanks het feit dat er geen echte wetten overtreden werden, geen echte wettelijke autoriteit, en geen echte eis om te blijven. Als je mensen macht geeft en de mensen onder hen ontmenselijkt, zullen ze sadistisch worden. Als u mensen in de gevangenis stopt, zullen zij zich gedragen alsof zij in de gevangenis zitten.
Kortom, de mensen zullen zich gedragen zoals zij behandeld worden.
De Toepassing: alweer, eindeloos. We hebben het allemaal gezien door Covid, als u mensen op een bepaalde manier gaat behandelen, zal de meerderheid erin meegaan en de minderheid die weigert mee te werken de schuld geven. Intussen kregen politiediensten over de hele wereld plotseling nieuwe bevoegdheden, en maakten daar prompt misbruik van, omdat de maskerlozen en ongevaccineerden in hun ogen ontmenselijkt waren. Die reacties waren gemanipuleerd, niet toevallig.
3. HET ASCH-EXPERIMENT
Het Experiment: een ander experiment in conformiteit, niet zo brutaal als Milgram of Zimbardo, maar misschien verontrustender in zijn bevindingen.
Het werd voor het eerst uitgevoerd door Solomon Asch in de jaren 1950, en de opzet is eenvoudig. U stelt een panel van proefpersonen samen, één echte proefpersoon en een handvol nepproefpersonen.
Eén voor één wordt aan de proefpersonen een reeks meerkeuzevragen gesteld waarop het antwoord altijd voor de hand ligt, en alle nepproefpersonen zullen elk antwoord fout hebben. De vraag is of de echte proefpersoon zijn eigen juiste antwoord zal handhaven, of zich met de groep zal gaan vereenzelvigen.
De Conclusie: hoewel de meeste mensen hun goede antwoorden behielden, was het “foutenpercentage” in de experimentele groep 37% tegenover minder dan 1% in de controlegroep. Dat betekent dat 36% van de proefpersonen uiteindelijk hun antwoorden begonnen te veranderen om zich aan te passen aan de consensus, ook al wisten zij dat zij fout zaten.
Ongeveer een derde van de mensen zal ofwel doen alsof zij van mening veranderen om zich aan de consensus te conformeren, ofwel, en dat is nog verontrustender, daadwerkelijk hun overtuigingen veranderen als zij in de minderheid zijn.
De Toepassing: in scène gezette of verzonnen opiniepeilingen, vervalste stemmentellingen bij verkiezingen, bot-accounts op de sociale media, astroturfing-campagnes. Krantenkoppen in de media die verkondigen “iedereen weet X” of “slechts 1% van de mensen denkt Y”.
Er zijn een heleboel hulpmiddelen die men kan gebruiken om de indruk te wekken van een valse “consensus”, een gefabriceerde “meerderheid”.
OPMERKING: Het experiment is een miljoen keer gedaan in tientallen variaties, maar de interessantste bevinding is misschien wel dat wanneer men slechts één andere persoon in het panel opneemt die het met de proefpersoon eens is, dit de conformiteit met 87% lijkt te verminderen. In wezen hebben mensen er een hekel aan een eenzame stem te zijn, maar zij zullen tolereren dat zij in de minderheid zijn als zij enige steun hebben. Goed om te weten.
4. HET COGNITIEVE DISSONANTIE-EXPERIMENT VAN FESTINGER
Het Experiment: het minst bekende experiment op de lijst, maar in sommige opzichten het meest fascinerende. In 1954 creëerde Leon Festinger een experiment om het verschijnsel cognitieve dissonantie te evalueren, zijn opzet was weer vrij eenvoudig.
Een proefpersoon krijgt een repetitieve en saaie fysieke taak te doen (oorspronkelijk het draaien van houten blokjes, maar in andere variaties worden andere taken gebruikt).
Nadat de taak volbracht is, wordt de proefpersoon geïnstrueerd om de volgende proefpersoon (eigenlijk een laborant) op de taak voor te bereiden, door te liegen en hem/haar te vertellen hoe interessant de taak was.
Op dit punt worden de proefpersonen in twee groepen verdeeld, één groep krijgt $20 aangeboden om te liegen, de andere slechts $1.
Dit is het echte experiment.
De Conclusie: nadat de neppersonen gelogen hebben, en hun geld betaald hebben gekregen, nemen de echte proefpersonen deel aan een post-experiment interview en noteren hun echte gedachten over de taak.
Het is interessant dat de 20-dollar-groep over het algemeen de waarheid vertelde, dat zij de taak saai en repetitief vonden. Terwijl de één-dollar-groep vaker wel dan niet beweerde de taak echt leuk te hebben gevonden.
Dit is cognitieve dissonantie in actie.
In wezen was voor de $20-groep het geld een goede reden om tegen hun mede-testpersoon te liegen, en konden zij hun eigen gedrag in hun hoofd rechtvaardigen. Maar voor de $1-groep maakte de magere beloning hun oneerlijkheid innerlijk onverdedigbaar, zodat zij onbewust hun eigen rechtvaardiging moesten scheppen door zichzelf ervan te overtuigen dat zij helemaal niet aan het liegen waren.
Samenvattend: als u mensen een kleine beloning biedt om iets te doen, zullen zij doen alsof zij het leuk vinden, of anderszins geïnvesteerd zijn, om te rechtvaardigen dat zij maar een klein beetje winst maken.
De Toepassing: Casino’s, computerspelletjes en andere interactieve media gebruiken dit principe de hele tijd, door de spelers een heel kleine beloning aan te bieden, wetende dat zij zichzelf ervan zullen overtuigen dat zij het leuk vinden om te spelen. Grote bedrijven en werkgevers kunnen evenzo op dit verschijnsel rekenen om de lonen laag te houden, wetende dat laagbetaalde arbeiders een psychologisch mechanisme hebben dat hen ervan kan overtuigen dat zij van hun werk genieten.
OPMERKING: een variatie op dit experiment introduceert een derde groep, die niets betaald krijgt om te liegen. Deze groep heeft geen last van cognitieve dissonantie, en zal de taak net zo eerlijk inschatten als de goedbetaalde groep dat doet.
5. DE APENLADDER
Het Experiment: dit is nu een wat omstreden toevoeging aan de lijst, maar daar komen we later nog op. Het is een zeer beroemd experiment dat u waarschijnlijk al tientallen keren hebt horen aanhalen.
In de jaren zestig zetten wetenschappers van Harvard vijf apen in een kooi met een trapje in het midden. Bovenop de trapladder ligt een tros bananen, maar telkens als een aap de ladder probeert te beklimmen worden ze allemaal met ijskoud water bespoten. Uiteindelijk leren de apen de ladder te mijden.
Dan wordt er een aap verwijderd en een nieuwe aap geïntroduceerd. Hij gaat natuurlijk recht op de ladder af en wordt door de andere vier apen belaagd.
Dan wordt een tweede aap verwijderd, en een nieuwe aap wordt geïntroduceerd. Hij gaat natuurlijk recht op de ladder af en wordt aangevallen door de andere vier apen…ook door de aap die nooit bespoten werd.
Zo gaat men door met elke aap om beurten te vervangen, tot er geen apen meer zijn die ooit met water bespoten zijn, en toch weigeren zij allemaal in de buurt van de trap te komen en verhinderen alle nieuwe apen dat te doen.
Nu is de voor de hand liggende conclusie hier dat mensen geconditioneerd kunnen worden om gedachteloos regels te volgen die zij niet begrijpen.
Het enige probleem daarmee is dat dit allemaal nooit gebeurd is.
Ja, dat is de controverse waar ik het eerder over had. Ondanks het feit dat het gemakkelijk op elke hoek van het internet te vinden is, ondanks tijdschriftartikelen waarin het uitgelegd wordt en animaties waarin het verhaald wordt… is het nooit gebeurd. Het experiment blijkt volledig apocrief te zijn.
Geen ladder, geen apen, geen koud water.
Hoewel dit vermeende experiment ons dus niets leert over kudde-mentaliteit, verklaart het wel de moderne wereld, want het laat ons zien hoe gemakkelijk een mythe tot werkelijkheid kan worden gemaakt, louter door herhaling.
Dat klopt, maar daar houdt het niet op, er is nog een andere wending.
National Geographic heeft het fictieve apenladder-experiment werkelijk nagespeeld met mensen:
Eén proefpersoon loopt een wachtkamer van een dokter binnen, gevuld met neppatiënten. Wanneer er een bel klinkt, staan alle neppatiënten een seconde op en nemen dan weer plaats.
Nadat dit proces zich een paar keer herhaald heeft, worden de neppatiënten langzaam één voor één verwijderd, tot alleen de proefpersoon van het experiment overblijft. Dan worden de tweede echte proefpersonen één voor één geïntroduceerd.
Het experiment beoogt de volgende vragen te beantwoorden:
a) Zal de oorspronkelijke proefpersoon bij de bel opstaan zonder te weten waarom?
b) Zullen zij blijven opstaan wanneer zij alleen in de kamer zijn?
c) Zullen zij dit gedrag dan aan de nieuwe proefpersonen leren?
Het antwoord op alle drie lijkt “ja” te zijn.
Nu, hoewel veel minder wetenschappelijk dan de andere vier experimenten, neem ik dit hier op om een heel specifieke reden. De bovenstaande video van het experiment registreert niet alleen het conformerende gedrag, maar beschrijft het als mogelijk heilzaam. Men voegt eraan toe dat kuddegedrag in het wild levens redt en dat het “hoe wij leren socialiseren” is.
Een zeer interessante opvatting, vindt u niet?
Dus, terwijl het nep-apenexperiment dat nooit gebeurd is gebruikt werd om ons te leren over de gevaren van kudde-mentaliteit, leert het niet-bestaan ervan ons eigenlijk over de gevaren van niet-primaire bronnen en het vermogen van het groepsbewustzijn om te confabuleren.
Intussen wordt het echte apenexperiment gebruikt om ons het idee te verkopen dat kuddementaliteit wel bestaat, maar potentieel een goede zaak is. Met de mogelijkheid dat de hele zaak in scène gezet is, alleen maar om de conformiteit te bevorderen.
… Is de wereld niet een vreemde en verwarrende plaats?
Zo, daar zijn ze dan. Vijf van de meest cruciale stukken psychologisch onderzoek die ooit gedaan zijn, en hopelijk zal voortaan niemand meer in het duister tasten wanneer naar deze concepten of experimenten verwezen wordt.
Maar de bedoeling van dit artikel is niet alleen om u, de lezer, deze experimenten te doen begrijpen… het is ook bedoeld om u eraan te herinneren dat ze dat doen.
De mensen die het voor het zeggen hebben, de elite, de 1%, “De Partij”. De machthebbers – of mogen dat niet zijn – hoe u ze ook wilt noemen.
Zij kennen deze experimenten. Zij hebben ze bestudeerd. Zij hebben ze waarschijnlijk ontelbare malen op grote schaal herhaald en op onethische manieren die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Wie weet precies wat er zich afspeelt in de bedompte donkere kerkers van de deep state?
Bedenk alleen dat zij weten hoe de menselijke geest werkt.
• Zij weten dat zij mensen alles kunnen laten doen, als zij hen maar de verzekering geven dat zij niet verantwoordelijk zullen worden gesteld.
• Zij weten dat zij erop kunnen rekenen dat mensen elke macht die zij krijgen zullen misbruiken, OF geloven dat zij machteloos zijn als zij zo behandeld worden.
• Zij weten dat druk van gelijken heel wat mensen op andere gedachten zal brengen, zelfs in het aangezicht van de onloochenbare werkelijkheid, vooral als u hen het gevoel geeft dat zij er helemaal alleen voor staan.
• Zij weten dat als u de mensen slechts een kleine beloning geeft voor het volbrengen van een taak, zij hun eigen psychologische rechtvaardiging zullen verzinnen om die te nemen.
• Zij weten dat de mensen gedachteloos zullen doen wat iedereen doet, zonder daar ooit een reden voor te vragen.
• En zij weten dat de mensen graag zullen geloven dat iets nooit gebeurd is, als het maar vaak genoeg herhaald wordt.
Zij weten dit allemaal. En zij gebruiken die kennis de hele tijd – Telkens weer.
Elke reclame die u ziet, elk artikel dat u leest, elke film die ze uitbrengen, elk nieuwsitem, elk “viraal” bericht op de sociale media, elke trending hashtag.
Elke oorlog. Elke pandemie. Elke krantenkop.
Ze zijn allemaal volgens deze principes opgebouwd om specifieke emotionele reacties uit te lokken die uw gedrag en overtuigingen sturen. Zo werken de media, niet om u te informeren, niet om u te vermaken… maar om u te beheersen.
En zij beheersen het tot een wetenschap. Onthoudt dat altijd.