Osho onder vuur in film ‘Wild Wild Country’
Nu was het imago van de bekende Indiase leraar Osho – ook bekend als Bhagwan – al wat complex door zijn 93 Rolls-Royces, maar na de vertoning van de zesdelige Netflix-serie Wild Wild Country is deze kijk achter de schermen ronduit ontluisterend voor de goeroe, zijn crew en volgelingen.
Om met een bekentenis te beginnen: ik heb nooit in het oranje met een amulet van Osho (1931-1990) om mijn hals rond gelopen. Dat diskwalificeert me bij een grote groep spirituelen die onderhand de leeftijd van boven de 60 heeft bereikt.
Destijds – ik het heb over de eind jaren 70 en begin jaren 80 – vond ik het maar een sektarisch clubje en het vrije gedrag van deze groep – ja ik ging er wel een keertje kijken – paste niet echt bij mijn toenmalige lifestyle.
Later vond ik het toch wel een beetje jammer dat ik me niet wat meer had verdiept in de beweging, want de boeken van Osho waren en zijn nog steeds bijzonder inspirerend.Hij predikte vrijheid, nondualiteit voordat het zo heette, dogmaloos leven wat resulteerde in veel vrije seks. Wat vermoedelijk ook de aids opleverde waaraan Osho aan zijn einde kwam. Maar dat terzijde. Inspirerend, dat zijn zijn boeken nog steeds, maar sinds de beschikbaarheid van de zesdelige serie Wild Wild Country op Netflix is daar toch een vlekje op gekomen.
In het kort
De serie beschrijft met originele archiefbeelden hoe Bhagwan Shree Rajneesh – later Osho genoemd – met zijn volgdelingen naar een groot stuk land in de staat Oregon verhuisde en daar in vier jaar een mini-heilstaat oprichtte en tenslotte gedwongen werd naar India terug te keren.
De verhuizing naar de VS was naar verluid om de dreigende problemen in zijn ashram in Poona te ontlopen. De ambities met de ranch Muddy Water in het plaatsje Antilope reikten ver: een plaats stichten waar geluk en vrijheid de voertaal zou bepalen. Dat lukte aardig met tientallen gebouwen, straten, winkels en zelfs scholen, al was het handjevol lokale bewoners er ronduit ongelukkig mee. Als het landgoed rajneeshpuram op enig moment een eigen stad met dito bestuur gaat vormen, wordt ook de wereldlijke macht wakker. Toen ontstond of manifesteerde zich een gepolariseerde situatie van wij en zij: wij van Osho tegen de boze buitenwereld.
Hoofdrolspeelster en Osho’s rechterhand van het praktische spel was Ma Anand Sheela, nu 68. Ze ontpopte zich als machtigste vrouw van de Osho-stad en zij en haar voormalige medewerkers vertellen in de film openhartig over wat er gebeurde. En dat niet om eigen bordjes schoon te vegen, maar om de waarheid te brengen. Sheela ging ver in haar machtsstrijd: ze gaf bijvoorbeeld een medewerker en volgelinge opdracht de dokter te doden die iets teveel invloed leek te krijgen op ‘haar’ meester. Deze volgelinge vertelt in de film even openhartig over hoe de moordaanslag ging en haar justitiële veroordeling daarna.
Sheela blijkt een gewelddadige tiran die manipulatie niet schuwt, een ‘she-devil’. De documentaire laat alle betrokkenen en hun intense toewijding goed zien. Ook de ‘oorlog’ tegen de lokale bevolking roept voor de kijker weerstand op, net als allerhande maatregelen die Sheela neemt om de zakelijke belangen van de gemeenschap optimaal te bedienen.
Einde oefening
Tot Sheela en Osho het niet langer met elkaar kunnen vinden en Sheela de benen neemt met – volgens Osho – vijftig miljoen dollar. Wat was er precies aan de hand? Ruzie tussen Sheela en Osho? Jaloezie lijkt een belangrijke rol te spelen. Maar als Sheela de benen of beter het (eigen) vliegtuig neemt en naar Duitsland uitwijkt, is een stuk van de ziel van rajneeshpuram wel weg en is de leider machteloos. De immigratiedienst van de VS slaagt er kort daarna in hem weg te krijgen en hem met zijn gevolg naar Inda terug te laten gaan waar hij in 1990 sterft. Sheela krijgt ook nog twee jaar gevangenisstraf.
Osho, de bhagwan uit de Netflixdocumentaire Wild Wild Country.
De film gaat niet alleen een over de eeuwige deceptie die hebberige en geldgedreven organisaties zoals die van Osho’s club. Ik heb teveel van zijn collega’s van hun voetstuk zien vallen; ik geloof intussen geen utopische beloftes meer van welke leider, goeroe of inspirator dan ook. De film laat ook de gevallen goeroe zelf zien, zij het mondjesmaat. Dit is dan ook de scene die mij het meest trof: Osho gaat daarin op hoge toon als een boos viswijf tekeer over het wat Sheela hem had aangedaan en wat hij haar toewenst in zijn boosheid. Dit was geen verlichte, verheven, wijze, diep spirituele man die alle beelden en teksten van en over hem al decennia naar uitdroegen, maar een verlaten, boze, zure echtgenoot wiens vrouw hem een dure poets heeft gebakken, zonder dat hij daarin enige vorm van zelfreflectie laat zien. Niks ‘ik had wat beter moeten opletten’’, niks ’ik had het iets anders kunnen doen’, niks eigen verantwoordelijkheid, maar een boos kind wiens speelgoed is afgepakt. Osho blijkt daarin ineens een echt mens met bijpassend ‘klein’ gedrag.
Kritiek
Volgens sommigen is de film een manipulatie van beelden ten gunste van het scenario van de makers. Toch spreken de feiten en getuigenissen van de lokale bevolking, overheidsdienaren, Sheela zelf en de gefilmde reactie van Osho boekdelen. Uiteraard kan veel met beeld worden gemanipuleerd, maar de veelheid van feiten en bronnen geeft voldoende onderbouwing om het hele fenomeen Osho en de jaren in de VS in een nieuw en mijns inziens ontluisterend perspectief te krijgen.
Volgens de VPRO-recensiesite zou het heel goed kunnen dat er nog een vervolg aan zit te komen.
Ik zou het zeer toejuichen, want het demasqué van deze iconische goeroe kan mij niet uitvoerig genoeg uitgevent worden als waarschuwing tegen de volgende heilsprofeet en zijn volgelingen. Al vrees ik dat het zinloos zal zijn. Als je de beelden van de in vele tinten oranje gehulde sanyassins ziet die massaal in trance hossen op opzwepende muziek, vrees ik dat de menselijke geest zich steeds weer opnieuw inlevert voor een scheutje vermeend, tijdelijk en dus illusionair geluk.
Meer recensies:
Ad: https://www.ad.nl/show/dankzij-netflix-serie-weer-in-br-de-ban-van-de-bhagwan~ad893480/
Bron koorddanser.nl