De geheimen van de voedingsindustrie: onderzoeksjournaliste doet boekje open

voedselindustrie De Britse onderzoeksjournaliste Joanna Blythman merkte dat er zelfs met fruitsalade gesjoemeld wordt, toen zij undercover in de voedingsindustrie ging. Zij zegt dat we maar weinig over onze voeding weten. Wat gebeurt er eigenlijk met het vlees, brood, groente en andere voeding voordat het in de supermarkt belandt ? Kopen we chemisch bewerkte substanties?

Aantrekkelijkheid verkoopt

Dus bedenkt de voedselindustrie steeds weer nieuwe methoden om voeding voor ons aanlokkelijk te maken. Dit gebeurt helaas ook bij de zo gezond ogende fruitsalade, die in een chemische substantie gedompeld wordt zodat het er vers, gezond en aantrekkelijk uitziet. Voorgewassen sla? Wordt minimaal een dagdeel in chloorwater gedompeld om de bacteriën te doden.

De onderzoeksjournaliste meldt dan ook dat de gemiddelde consument echt niet weet wat hij binnenkrijgt. Daarbij komt nog, dat de voedingsindustrie geen openheid betracht over hun methoden. De voedselindustrie is verweven met bedrijfsgeheimen.

Een uittreksel uit het verhelderende boek “Swallow This: Serving Up The Food Industry’s Darkest Secrets” van Joanna Blythman, voor 15,48 te koop bij Bol.com.

Bezoek op de voedingsbeurs Food Ingrediënts

Standhouders op dé beurs voor food manufacturing voor de voedingsindustrie weten alles mooi te presenteren, inclusief koks. Maar met koken heeft het weinig te maken. Met revolutionaire ingrediënten worden in no-time bakwonderen tot stand gebracht, waar geen boter en eieren aan te pas komen. De ingrediënten zorgen vanzelf voor volume, textuur, stabiliteit en volheid. Cakes met traditionele ingrediënten zijn een stuk goedkoper. En bevatten ook geen ‘Butter Buds’, een enzym gemodificeerde ingecapselde botersmaak die 400x de smaak van gewone boter intensiveert’.

Wonderproducten

Er zijn veel wonderproducten, met onherkenbare ingrediënten. Ham krijgt een mooi uiterlijk door getextuurde soja proteïne. Fabrikanten hebben overal een technologische oplossing voor: voor te dunne tomatensaus bijvoorbeeld. Dankzij een spulletje lijkt de saus niet te mat en te oud na een paar dagen koelkastverblijf. Er is genoeg om op ‘kosteneffectieve manier een glanzend, glad oppervlak en hoge viscositeit’ tot stand te brengen. Gebaseerd op gemodificeerd zetmeel geeft worden dikke weelderige looks gecreëerd, terwijl er toch 25% minder tomatenpasta gebruikt wordt.

Voor voeding en vliegensprays

De manier waarop aanwezige voedingsproducenten zichzelf beschrijven is verontrustend te noemen op een beurs waar het over eten gaat. Zo noemt een distributeur zich ‘globaal chemisch distributeur en fabrikant van industriële mineralen.’ Dat de fabrikant behalve aan schoonmaakspullen, oleo chemicaliën en plastic ook voeding produceert is geen probleem: dezelfde chemicaliën kunnen voor iedere branche gebruikt worden. Zo word er granulaire uienpoeder, monosodium glutamaat en fosforzuur verkocht. De fabrikanten maken geen onderscheid tussen componenten voor voeding of voor vliegensprays, anti-kraslak of lijm. Business is business.

De beurs was het domein van mensen wiens natuurlijke omgeving het laboratorium en de fabriek is, in plaats van de keuken, het veld of de boerderij. Mensen die denken dat alles wat de natuur kan doen, de mens het beter kan doen en dan winstgevender.

‘Verse’ fruitsalade

Na uren te hebben rondgelopen op de beurs, zonder enig hongergevoel te hebben gekregen, liep ik naar een stand waar gesneden fruit en groenten stonden. Het voelde goed om iets natuurlijks te zien, iets wat je direct herkenbaar als voedsel was. Maar waarom had het fruit houdbaarheidsdata waarmee het nog weken vooruit kon? Een verkoper van Agricoat vertelde me dat ze gedipt zijn in oplossingen (NatureSeal). En omdat het fruit en groente deze dip gekregen hadden in citroenzuur en onuitspreekbare ingrediënten kon het fruit nog 21 dagen vooruit. Door deze behandeling worden appels niet bruin, blijven wortels er smakelijk uit zien, worden peren niet glazig, veranderen meloenen niet in prut en zakken kiwi’s niet in. Alles blijft er fris en fruitig uitzien, ook als de fruitsalade al weken oud is.

Op de een of andere manier kon ik het enthousiasme van de verkoper niet delen. Had ik ‘vers’ fruit gegeten dat op deze manier behandeld was? Voedingsingenieurs kunnen een natuurlijke ‘rijpe’ kaas creëren binnen 72 uur.Foto credits: Franck Allais /the Guardian

Ik bedacht me hoe vaak ik waarschijnlijk al van al deze ‘wonderingrediënten’ gegeten had. In de afgelopen jaren zijn ze zo zoetjesaan en bedachtzaam in voeding geïntroduceerd, voeding die we elke dag eten.

‘Ambachtelijk’ en ‘traditioneel’

Sommige dingen vind je misschien makkelijk om aan voorbij te lopen in de supermarkt: een kant-en-klare maaltijd of wit brood. Misschien check je producten op aanwezige E-nummers en verdachte ingrediënten en boycot je de meeste vormen van bewerkte voeding, waarvan het duidelijk is. Het is wel lastig om de 6000 additieven te vermijden –kleurstoffen, glansmiddelen, bleekmiddelen en meer- die routinematig achter de schermen toegevoegd worden. Die duurdere ham en salami, dat ‘ambachtelijke’ zuurdesem brood, de ‘traditionele’ rijpe cheddar, de luxe Belgische chocola, de koffie specialiteiten, de wonderbare probiotica drankjes en de mooi uitziende flessen met kookolie: vele hiervan hebben een intiemere relatie met de voedselindustrie dan we zouden willen.

Muren van geheimzinnigheid

Als je dieper wilt graven, loop je tegen muren van geheimzinnigheid op. Zeker in de afgelopen 10 jaar, verstoppen grote fabrikanten zich achter commerciële vertrouwelijkheid en houden zich low profile, claimende dat ze hun recepten niet kunnen verklappen vanwege concurrentie. In plaats daar van laten ze het aan retailers over om onderzoeksvragen van journalisten en consumenten te beantwoorden. En als gevolg hiervan overgooien retailers de vragenstellers met overbodig en irrelevant materiaal. De volhouders worden afgepoeierd met non-specifieke geruststellingen als ‘elk ingrediënt in dit product voldoet aan de kwaliteitstandaard, EU regels, protocollen’.

We weten niet veel van onze voeding

We weten weinig van de voeding in supermarkten, dozen en karton. Ik klopte al jaren op gesloten deuren en raakte gefrustreerd door hoe weinig ik wist van de eigentijdse voedselproductie. Wat er op een boerderij en in de velden gebeurt is vrij transparant. Abattoirs ondergaan regelmatige inspecties. Maar van voeding in dozen, karton en flessen in de supermarkt weten we niet veel. Er is iets mee gebeurd om het makkelijker, aantrekkelijker en eet-klaar te maken. Uiteindelijk gaven mijn contacten binnen de industrie me een cover, waardoor ik toegang kreeg tot fabrieksfaciliteiten, en ook tot andere ruimten die ‘verboden voor onbevoegden’ zijn.

‘Clean label’

Zelfs met 25 jaar onderzoekservaring op het gebied van voeding was het een eyeopener. Alles in een doos, blik, zak, karton of fles moet een etiket hebben. Veel consumenten zijn experts geworden in het lezen van de labels. Maar veel additieven en ingrediënten die ooit onze alarmbellen deden rinkelen, zijn geruisloos van etiketten verdwenen. Betekent dit dat de inhoud verbeterd is? Soms wel, maar er is een alternatieve uitleg. In de afgelopen jaren heeft de voedingsindustrie een operatie omarmd met de naam ‘clean label’. Het doel was om de meest omstreden ingrediënten en additieven te vervangen door minder omstreden lijkende ingrediënten en additieven. Ook wordt er gebruik gemaakt van een nieuwe range –goedkopere- substanties die eveneens producten een gelikt uiterlijk geven.

Rozemarijn extract

Stel je voor dat je in de supermarkt staat. Dan pak je een salami op en je ziet rozemarijn extract op het label staan. Je haalt opgelucht adem. Maar rozemarijn extract is in werkelijkheid een vervanger voor de antioxidanten (E300-21) met technisch klinkende namen. Zoals butylhydroxyanisool (BHA) en butylhydroxytoluene (BHT). Rozemarijn extract hoeft niet altijd een E-nummer te dragen (E392) en rozemarijn extract klinkt natuurlijker en lieflijker. Vooral als de salami ook nog het label biologisch draagt. Het extract heeft iets te maken met het kruid, meestal in gedroogde vorm. De antioxidanten van het kruid worden geïsoleerd via een extractieprocedure die ze verwijdert, en hiermee wordt ook elke rozemarijn smaak en geur verwijdert. Extractie gebeurt door middel van koolzuurgas of chemische oplosmiddelen zoals hexaan, ethanol en aceton. Rozemarijn extract met een neutrale smaak wordt dan aan fabrikanten verkocht, meestal als bruinachtige poeder. Het heeft niets te maken met het versgeknipte, groene kruid dat we kennen.

Chicken noodles

Dan de chicken noodles. Als je opmerkt dat dit een aminozuur als L-cysteine (E910) bevat, neemt je enthousiasme misschien af. Vooral als je weet dat dit additief van dieren- en mensenhaar afkomstig kan zijn. Maar een nieuwe reeks gistextracten begint E910 te vervangen. Gistextract is een zegen voor fabrikanten, omdat het een gezond imago heeft en men denkt dat het rijk is aan vitamine B. Minder bekend is het feit dat gistextract een hoge hoeveelheid van het aminozuur glutamaat (MSG, Ve tsin, E951) bevat, één van de meest te vermijden additieven.

Chocolade desserts

Op chocolade desserts lees je de volgende ingrediënten: melk, suiker, crème, cacaopoeder en donkere chocolade. Klinkt goed, maar er zitten ook dikwijls drie feel-bad ingrediënten in. Het eerste is carrageenan (E407). Deze wordt gelinkt aan maagzweren en gastrointestinale kanker. De tweede van de verontrustende ingrediënten is gemodificeerd zetmeel (E1422), de volle chemische naam is ‘geacetyleerd dizetmeeladipaat’. Dit was in oorsprong een simpel zetmeel, maar is chemisch omgezet om vochtvasthoudende kwaliteit te bevorderen en om het immuun te maken voor de extreme temperaturen die komen kijken bij de industriële bewerking ervan. Het derde problematische ingrediënt is gelatine: omdat het voor moslims, Joden en vegetariërs not done is.

Maar gelukkig voor de makers van chocolade cream desserts: er is plan B. Ze kunnen alle omstreden ingrediënten verwijderen en ze vervangen door: ‘meel’, wat hydrothermisch uit granen getrokken wordt. Dit doet hetzelfde, maar dan zonder E nummer. Ook kan er een texturizer gebruikt worden. Texturizers zijn net als gemodificeerd zetmeel hoogst bewerkt en aangepast zodat ze het productieproces goed doorstaan. Ook hier hoeft geen E nummer aan te pas te komen.

Obesitas

Dus additieven en ingrediënten worden vervangen door een ingrediënt uit de nieuwe generatie, zodat er bij consumenten geen belletje gaat rinkelen. De voedingsindustrie zit vol met ingrediënten die eerst gepresenteerd werden als veiliger en beter. Zo werden gehydrogeneerde oliën en margarine gepresenteerd als gezonder, de verzadigde vetten in boter waren maar ongezond. Fructose siroop werd in de markt gezet als het betere alternatief voor suiker, en dit is een primaire aanjager van de obesitas epidemie.

Wat de namen op etiketten echt betekenen

Toegevoegde vitaminen Worden meestal samengesteld middels fermentatie van GM maís, zoals ascorbine zuur (mensgemaakte vitamine C). Synthetische vitamine E wordt meestal gewonnen uit petroleum.

Oplosbare vezels Is gemodificeerd zetmeel, alleen klinkt het beter. Het wordt gebruikt zodat er minder voedzame ingrediënten nodig zijn, en dit is kostendrukkend.

Natuurlijke kleurstoffen Het enige verschil tussen natuurlijke kleurstoffen en kunstmatige ,is dat de productie van de natuurlijke start met pigmenten die in de natuur voorkomen. Voor de rest komen ze beide via hoogst chemische processen tot stand, inclusief extractie waarbij harsoplosmiddelen gebruikt worden.

Kunstmatige zoetstoffen Er zijn stapels bewijzen die aantonen dat deze zoetstoffen linken met gewichtstoename en diabetes2.

Enzymen Wordt gebruikt om brood zachter te maken, wordt in vee van van lage kwaliteit gebruikt om hun vlees malser te maken, en wordt in fruitsap gebruikt om sap een natuurlijkere look te geven.

Beef/pork/poultry proteïne Collageen die uit karkassen gewonnen wordt, wordt tot een poeder gemaakt en toegevoegd aan vlees van lage kwaliteit. Het geeft veerkracht, geeft via het etiket een proteïneachtig tintje aan het product en het is een vervanger voor vlees.

Gewassen en kant-en klaar sla en salades Gewassen in chlorinewater, vaak met fruitzuren in poedervorm of vloeibaar om bacteriegroei te beperken. Fruit en groenten worden vaak in onververst waswater gewassen: dezelfde watertank wordt soms 8 uur gebruikt

Puur plantaardige olie Industrieel geraffineerde, gebleekte oliën. Niet zelden worden chemicaliën toegevoegd, zodat ze beter bakken.

Natuurlijke smaakstoffen Zelfs de industrie erkent dat ‘er niet veel verschil zit tussen chemische samenstellingen van natuurlijke en kunstmatige smaakstoffen’. Ze worden gemaakt middels dezelfde enzymische en microbiologische processen.