Speltbrood, speltpasta en speltcrackers: spelt is hot en wordt gezien als gezond. Maar, is spelt wel echt gezonder dan tarwe? Welk brood is volgens de voedingswetenschap de gezondste keuze?

 

Gaby Herweijer is gezondheidswetenschapper en diëtist en krijgt van consumenten altijd dezelfde vraag: “Kan ik beter een volkoren brood eten of speltbrood?” Een vraag waarin eigenlijk een verkeerde vergelijking gemaakt wordt. “Volkoren is geen graan, dus het is alsof je appels met peren vergelijkt,” zegt de gezondheidswetenschapper. “Je vergelijkt een volkoren graanproduct met een niet-volkoren variant, namelijk het speltbrood. Je zou dus eigenlijk volkoren tarwe met volkoren spelt moeten vergelijken,” aldus Herweijer.

Wat is spelt? Consumenten kopen in de supermarkt een speltbrood en denken daarmee een gezondere keuze te maken. Een gekke gedachte als je hoort wat spelt voor graan is. “Spelt behoort tot het tarweras,” vertelt Herweijer. “Het is dus eigenlijk ook een soort tarwe, maar dan net een andere variant.” Het tarweras is een familie van veel verschillende granen. De vier hoofdgroepen zijn tarwe, spelt, emmer en eenkorn. Anders dan andere graansoorten, zoals haver, rogge en gerst, staat spelt dus juist dichter bij tarwe! Vanwaar dan het idee dat spelt gezonder zou zijn? Is het misschien gezonder door de voedingswaarde?

De verschillen Als je de voedingswaarde van (niet-volkoren) spelt en volkoren tarwe vergelijkt, zie je dat er niet zo heel verschil is tussen deze twee graansoorten. “Spelt bevat naar verhouding wel meer eiwitten en vetten ten opzichte van volkoren tarwe,” vertelt Herweijer. “Hierdoor kan het zo zijn dat het brood langer voor een vol gevoel zorgt.” Dat is positief, toch? “Ja, maar die verschillen zijn zo klein dat het effect ervan ook miniem is,” zegt de gezondheidswetenschapper.

Toch valt er één ding heel erg op als je de voedingswaarde van volkoren tarwe en spelt met elkaar vergelijkt. “Volkoren tarwe bevat véél meer vezels dan gewoon spelt!” zegt Herweijer. “Tenminste, als je het hebt over niet-volkoren spelt. Volkoren spelt bestaat wel, maar is nauwelijks te vinden.” In plaats van de 2,5 gram in 100 gram spelt bevat 100 gram volkoren tarwe 11 gram vezels. Een opvallend en aanzienlijk verschil. Als Scientias.nl de gezondheidswetenschapper vraagt naar hoe belangrijk vezels zijn voor een goede gezondheid, antwoordt Herweijer het volgende: “Vezels zijn héél belangrijk voor een goede darmwerking, een gebalanceerd cholesterolniveau en een vol gevoel zodatbje niet overeet. Uit diverse wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat voldoende vezels aanzienlijk de kans op diabetes, hart- en vaatziekten, obstipatie en darmziektes verlagen.” Vezels zitten ook in groente en fruit, maar je hebt ze volgens de gezondheidswetenschapper óók nodig uit granen.

Tarwe is dus niet slecht? Door alle foodies en voedingshypes lijkt het dat tarwe toch een no-go is. Wil je afvallen? Stop met brood eten. Sport je? Eet geen brood, maar neem eiwitshakes. Wil je gezonder leven? Neem havermout of yoghurt met muesli en/of fruit, maar geen brood! Waarom denken mensen dat brood zo slecht is? “Het probleem is dat veel ‘foodies’ enkele producten willen aanwijzen die ofwel goed of slecht zijn. Maar zo werkt het niet,” vertelt Herweijer. “Niks moet perse. Vitamine c hoef je ook niet perse uit sinaasappels halen. Je kunt het ook uit appels en groenten halen.” Tarwe en granen zijn niet perse slecht, al is het ene graan wel voedzamer dan het andere. “Mais- en rijstemeel zijn bijvoorbeeld minder voedzaam. Daarentegen bevatten tarwe en haver veel meer belangrijke voedingsstoffen.” Hoe je de voedingsstoffen, waaronder vezels, binnenkrijgt is niet zo van belang. Als je ze maar binnenkrijgt.

Spelt Ondertussen worden speltbroden voor meer dan twee euro vijftig verkocht in de supermarkten. “Terwijl het nog maar de vraag is hoeveel spelt er in het brood zit,” benadrukt Herweijer. Waarom is het zo duur? “Spelt wordt minder verbouwd en is momenteel erg populair. De combinatie van een kleiner aanbod en grote vraag maakt het zo duur. Tarwe daarentegen is goedkoop en wordt daarom ook in allerlei producten verwerkt.” Eens afwisselen met een speltbrood, havermout of een andere graansoort maakt je eetpatroon wel wat veelzijdiger. Is dat beter? “Het is inderdaad gezond om verschillende soorten volkoren granen met elkaar te variëren,” antwoordt de gezondheidswetenschapper. “Zo krijg je alle vitamines en mineralen binnen. Maar, niks moet! Je bent niet alleen gezond als je óók spelt en havermout eet; het gaat erom dat je volkoren granen eet. Welke dat zijn, is aan jou.”

Volkoren Waar het uiteindelijk om draait is dat je het gezondste uit bent met een volkoren product. “Volkoren granen bevatten naast het meellichaam ook de kiem en de zemel. Vooral de zemel, het omhulsel van de graankorrel, bevat veel vezels en is daarom zo gezond,” aldus Herweijer. “Als je een speltbrood koopt, ga je ervan uit dan je een volkoren speltbrood te pakken hebt. Maar als dat er niet op staat, is het nog maar de vraag. Het is wettelijk vastgelegd dat je een product pas volkoren mag noemen als het dat ook echt is,” zegt Herweijer. Als een speltbrood niet volkoren speltbrood wordt genoemd, kun je er dan ook van uitgaan dat het niet volkoren is.

Kortom: spelt is niet perse gezonder dan tarwe. Het gezondste brood volgens de wetenschap is het volkoren brood, of dit nu gemaakt is van tarwe of spelt.

• Vorige
• Volgende