Heel veel mensen zijn er met het oog op de naderende zomer weer mee bezig: afvallen. Genoeg diëten om uit te kiezen. Maar werken die nu allemaal echt?

 

 

Het is weer zover. De broek zit aardig strak en de weegschaal geeft een hoger getal aan dan je zou willen. Tijd om de extra kilo’s kwijt te raken en met een dieet te beginnen. En dan zie je door de bomen het bos niet meer, want er zijn ontzettend veel verschillende diëten. Sonja Bakker, WeightWatchers, Cambridge en het paleodieet zijn maar enkele voorbeelden. Grote vraag is natuurlijk: werken ze allemaal? En zonee, welke dan wel en welke niet? 



De verschillen Onze voeding bestaat uit veel producten die je op verschillende manieren kunt indelen. We kunnen het hebben over zuivel, vlees en brood of specifieker over eiwitten, koolhydraten en vetten. Er zijn zoveel verschillende diëten, omdat elk dieet zich op een ander aspect van de voeding richt. Het ene dieet beperkt de koolhydraten, het andere dieet mijdt zuivelproducten.



Sonjabakkeren 
 Zo is er het bekende sonjabakkeren, waarbij je ongeveer 1000 calorieën per dag binnenkrijgt. Aangezien vrouwen normaal 2000 calorieën en mannen 2500 calorieën per dag mogen krijgen, is dit een vrij streng dieet. Bij Sonja Bakker volg je weekmenu’s waar je je aan moet houden. Met veel verschillende recepten en ingrediënten zorgt dit dieet voor een gevarieerd voedingspatroon met vooral weinig vetten. Toch zit er niet genoeg brood en soms ook niet genoeg fruit in dit dieet. Op lange termijn kunnen er dan ook tekorten aan bepaalde vitamines ontstaan. 

Hoewel velen zweren bij het sonjabakkeren, bleek uit onderzoek uit 2008 van de universiteit van Wageningen dat het Sonja Bakkerdieet niet heel goed werkt. Onderzoekers keken hoe goed het Sonja Bakkerdieet werkt ten op zichte van andere diëten, zoals het Ladyline-dieet of afvallen met behulp van een diëtiste. Waar het Ladyline-programma na 40 weken leidde tot een gewichtsverlies van 12 procent, verloren de deelnemers die het Sonja Bakkerdieet volgden zo’n 4 procent. Dit is gelijk aan de controlegroep, waarbij deelnemers eenmalig uitleg kregen over gezonde voeding en het daarna zelf moesten doen.



Voorouders 
Een ander populair dieet is het Paleodieet. Hierbij gaat men ervan uit dat je moet eten zoals onze voorouders. Het dieet bestaat dan ook veel uit vlees, vis, noten, groente en fruit. Zuivel en granen komen niet voor in dit dieet. Hierdoor kunnen ook tekorten aan bepaalde voedingsstoffen ontstaan. Of dit een goed dieet is, betwijfelt Ellen Govers, ruim 40 jaar werkzaam als diëtiste en voorzitter van het Kenniscentrum Diëtisten Overgewicht en Obesitas (KDOO). “Er is geen bewijs dat dit (dieet, red.) klopt,” vertelt Govers. “En je eet zoals onze voorouders, maar hoe oud werden die? Een jaar of veertig.”

Crashdieet 
Een heel andere manier van diëten is met maaltijdvervangers, zoals Cambridge of Weightcare. Hierbij kun je soepen, shakes, pap of repen eten die zeer weinig calorieën bevatten. Hierdoor val je, vooral in het begin, zeer snel af. Het wordt dan ook vaak een crashdieet genoemd. Hoewel je zou verwachten dat je ook bij dit dieet tekorten aan vitamines krijgt, is dat niet het geval. Deze afvalmethode voldoet aan allerlei eisen en bevat dan ook alle belangrijke voedingsstoffen. “Maar het grote nadeel van dit dieet is dat het erg verschilt van normale voeding,” vertelt Govers. “Daardoor val je snel terug in je oude gewoontes als je stopt met diëten en dus kom je vaak weer aan.”

Mode 
Wat opvalt aan al die verschillende diëten, is dat ze komen en gaan. “Diëten is mode,” vindt Govers. “Ieder jaar is er weer een ander dieet, maar mode is niet altijd beter.” Dus werken die diëten dan eigenlijk allemaal wel? “Als het gaat om het afvallen, maakt het eigenlijk niet uit welk dieet je volgt,” vertelt Marleen van Baak, emeritus hoogleraar fysiologie van obesitas in Maastricht. “Het gaat erom dat er een energietekort wordt gecreëerd.” Maar een extreem dieet moet niet te lang gevolgd worden. “Want op lange termijn kun je dan tekorten krijgen aan bijvoorbeeld vezels of bepaalde nutriënten.” 

Welk dieet je kiest, hangt dan ook vooral af van wat je zelf fijn vindt. “De één vindt maaltijdvervangers misschien prettig, omdat dat makkelijk is en je niet na hoeft te denken,” vertelt Van Baak. Een ander wil misschien juist alles blijven eten, maar in kleinere porties. “Zoek een dieet dat bij je past als je wilt afvallen,” vindt Van Baak. Op die manier houd je het ook langer vol.



Klusjesman
 Of je dan ook bij een diëtist aanklopt, hangt af van hoeveel je wilt afvallen. Govers vindt het niet nodig dat iedereen die gewicht wil verliezen bij een diëtiste aanklopt. “Als je maar een paar kilo’s kwijt wilt, is het prima om te stoppen met snoepen en tussendoortjes. Dan ben je die kilo’s zo kwijt,” vertelt Govers. Een diëtiste is dan niet nodig. “Ik bel ook geen klusjesman voor iets wat ik zelf kan.” Kleine veranderingen kunnen dan al veel invloed hebben op het afvallen. “Als je die liter frisdrank per dag vervangt door water of niet elke week een zak chips leeg eet, dan val je snel genoeg af.”

Bikinikilo’s
 “Maar er zijn ook genoeg mensen die meer moeten afvallen dan alleen die paar bikinikilo’s,” vertelt Govers. In haar praktijk ziet ze dan ook vooral mensen met ernstig overgewicht. “Deze mensen krijgen meestal een koolhydraatarm dieet,” legt Govers uit. “Maar dat is geen standaardaanpak, we kijken naar elke patiënt afzonderlijk. En iedereen krijgt een andere koolhydraatbeperking.” Gepersonaliseerde diëten dus. En de diëtiste doet meer dan alleen het eetpatroon aanpassen. “Eigenlijk voeden wij mensen deels op,” vindt Govers. ‘Mensen moeten verantwoordelijkheid nemen en niet zeggen dat iets ze overkomt omdat het nou eenmaal in de genen zit. Mensen met overgewicht zijn dan ook vaak in gevecht. “Niet met de dokter of de diëtiste, maar met zichzelf,” vertelt Govers.



Net zo belangrijk: de tijd na het dieet Maar zowel Van Baak als Govers geven aan dat afvallen niet zozeer het probleem is. Het zit hem in de tijd daarna, daar moet je op letten. Val je terug in je oude eetpatroon? Dan zitten de kilo’s er zo weer aan. “Natuurlijk mag je best een keer de fout ingaan, als je het daarna maar weer oppakt,” zegt Govers. Van Baak denkt dan ook dat langdurige begeleiding belangrijk is bij het afvallen. “Vaak lopen mensen alleen tijdens het afvallen bij een diëtiste en zien ze haar daarna niet meer,” vertelt Van Baak. “Maar die langetermijnhulp is heel belangrijk.” 
Hoe goed je tijdens een dieet dus ook afvalt, als je daarna niet ook iets in je eetpatroon verandert, zul je snel weer terug bij af zijn.

En ook dat zal de gemiddelde afvaller bekend in de oren klinken: het beroemde jojo-en. Daarover volgende week meer!



Jeanine Bronsema heeft Life, Science & Technology gestudeerd en vervolgens de master Communicatie in de natuurwetenschappen behaald. Ze wil wetenschap op een leuke en duidelijke manier overbrengen op een breed publiek. Ze schrijft graag over de medische wetenschappen, maar vindt biologie, wiskunde en scheikunde ook interessant. In 2015 is ze begonnen als freelance wetenschapsjournalist.

• Vorige
• Volgende