Ongeveer een derde van ons leven zijn we er druk mee: slapen. Lang vonden onderzoekers dat niet zo interessant, maar dat is aan het veranderen. Tijdens onze slaap blijken namelijk verrassend spannende dingen te gebeuren.

“Eeuwenlang benaderden mensen de nacht met een houding die nog het beste te omschrijven valt als: ‘Niets te zien, doorlopen,’ dat schrijft onderzoeker Richard Wiseman in zijn nieuwe boek ‘Nachtrust’. Wiseman weet waar hij het over heeft. Hij is hoogleraar psychologie en doet onder meer onderzoek naar slaap. Zo was hij degene die ontdekte dat we deels zelf kunnen bepalen waar we over dromen. Tot grote vreugde van Wiseman komt er steeds meer aandacht voor slapen en de gevolgen die slaap (of een gebrek eraan) voor het menselijk welzijn heeft. De inzichten die we (recentelijk) in het belangrijkste tijdverdrijf van de mens gekregen hebben, zijn verrassend, onthutsend en nuttig. Kijk zelf maar!

1. Slapen doe je in fasen Op basis van je hersenactiviteit is de activiteit ‘slapen’ in verschillende fasen onder te verdelen. Je begint met slaapfase 1. Deze duurt maar kort: de frequentie van de hersengolven loopt terug en je ademhaling wordt trager. Als mensen je tijdens deze fase wakker maken, heb je waarschijnlijk niet het idee dat je geslapen hebt. Word je niet wakker gemaakt, dan ga je door naar slaapfase 2: je spieren ontspannen en de activiteit in de delen van het brein die betrokken zijn bij het denken, redeneren en oplossen van problemen loopt nog verder terug. Deze fase duurt zo’n twintig minuten en wordt dan ingeruild voor fase 3 en fase 4. Samen vormen deze fases de ‘diepe slaap': je hersenactiviteit is minimaal en je bent bijna niet wakker te krijgen. Deze diepe slaap duurt ongeveer een half uur. En dan gebeurt er iets geks. “Je hersenen en lichaam gaan snel opnieuw de verschillende fases door tot je weer bij fase 2 bent,” legt Wiseman uit. “Maar in plaats van te ontspannen, gaat je hart nu sneller kloppen, wordt je ademhaling oppervlakkig en schieten je ogen heen en weer.” De REM-fase is aangebroken. “Gedurende deze periode blokkeert je hersenstam volledig elke lichaamsbeweging om te voorkomen dat je je dromen omzet in daden. Als iemand je wakker zou maken, zou je naar alle waarschijnlijkheid een levendige droom beschrijven.” Na je eerste droom, doorloop je de verschillende fasen weer: NREM (de eerste vier slaapfasen) en dan weer REM en dan weer NREM enzovoort. “Tijdens een gemiddelde nacht breng je ongeveer de helft van de tijd in lichte slaap door, 20 procent in diepe slaap en 25 procent in REM-slaap. 5 procent van de tijd zijn we heel kort even wakker.”

2. Je kunt altijd fris en fruitig opstaan Slapen is dus niet zo’n saaie gebeurtenis als je misschien denken zou: we rollen van de ene slaapfase in de andere. En die wetenschap kunnen we gebruiken om ervoor te zorgen dat we altijd fris en fruitig opstaan. Elke cyclus duurt namelijk ongeveer anderhalf uur. En het beste moment om op te staan is aan het eind van zo’n cyclus, omdat we dan in een staat verkeren die het meest lijkt op die wanneer we wakker zijn. Dus moet je morgen om acht uur op? Duik er dan om 23.00 uur of half één ‘s nachts in!

3. Niet iedereen droomt even vaak in kleur We doen het allemaal in onze slaap: dromen. Maar denk eens goed na: droom je in zwart-wit of in kleur? Uit onderzoek is gebleken dat het antwoord op die vraag grotendeels bepaald wordt door je ervaringen als kind. Mensen die op jonge leeftijd alleen zwart-wittelevisie hadden gekeken, bleken vaker in zwart-wit te dromen dan mensen die als kind kleurentv hadden.

4. Slapen maakt je aantrekkelijk Steeds meer onderzoeken tonen aan dat slapen van cruciaal belang is voor onze gezondheid en ons brein. Wanneer we slapen, kan ons brein zich herstellen en schoonmaken. En slaap kan ervoor zorgen dat bepaalde herinneringen versterkt worden. Handig als je de volgende dag een presentatie moet houden of toets hebt. En als klap op de vuurpijl worden we ook nog eens knapper van slapen. “De menselijke huid ziet er glad en stevig uit dankzij de proteïne collageen,” vertelt Wiseman. “Naarmate we ouder worden, neemt de hoeveelheid collageen in ons lichaam af, waardoor onze huid rimpelig en slap wordt. Als we meerdere nachten te kort slapen, geeft ons lichaam het stresshormoon cortisol vrij. Dit hormoon voorkomt de productie van collageen, wat leidt tot een ongezond ogende huid, fijne rimpels en donkere wallen onder onze ogen.” Uit onderzoek is gebleken dat mensen er daadwerkelijk aantrekkelijker uitzien als ze net acht uur geslapen hebben dan wanneer ze net 31 uur wakker zijn.

5. Te veel slaap is ook niet goed Slapen is dus goed voor je. Maar dat is geen vrijbrief om dan maar lekker lang op bed te blijven liggen. Want te weinig slaap is niet goed, maar te veel slaap is ook niet goed. Uit onderzoek blijkt dat meer dan negen uur slaap allerlei aandoeningen tot gevolg kan hebben: diabetes, hoofdpijn, hartaandoeningen en obesitas. Hoelang zou je idealiter moeten slapen? Dat verschilt van persoon tot persoon. Je kunt het uitzoeken door bijvoorbeeld op het voor jou gebruikelijke tijdstip naar bed te gaan en enkele dagen geen wekker te zetten. Na een paar dagen is je slaaptekort weggewerkt en zul je wakker worden op het tijdstip waarop je voldoende geslapen hebt. Dan weet je hoeveel slaap je nodig hebt.

6. Overdag een dutje doen is een goeie zaak Misschien voel je ‘s middags rond een uur of twee wel eens de neiging ontstaan om een dutje te doen. Geen schande, volgens Wiseman. “Uit honderden experimenten is gebleken dat zelfs de kortste slaapjes grote voordelen opleveren, dus het is van cruciaal belang dat we dutjes deel laten uitmaken van onze dagelijkse routine. Als je elke dag maar een paar minuten je ogen dichtdoet, zal dat je helpen een beter geheugen te ontwikkelen, alerter te worden, een snellere reactietijd te ontwikkelen en productiever te worden.” Het beste moment om een dutje te doen, is volgens onderzoekers afhankelijk van het moment waarop je bent opgestaan. Ben je om 6.30 uur opgestaan? Dan is het rond 13.45 uur tijd voor een dutje.

7. Dromen zijn vaak best saai en negatief Als iemand je vraagt naar een recente droom, kom je waarschijnlijk met een spectaculair verhaal op de proppen. Toch zijn onze meeste dromen heel saai, zo is uit onderzoek gebleken. We zijn simpelweg geneigd om de bizarre dromen te onthouden en denken daardoor dat onze dromen doorgaans heel spannend zijn. Maar in tachtig procent van de gevallen gaan onze dromen over gewone dingen, zoals het uitlaten van de hond. Overigens is uit datzelfde onderzoek gebleken dat rond de tachtig procent van onze dromen negatieve emoties voorkomen. En hoe gestrester we overdag zijn, hoe negatiever onze dromen worden. Ander onderzoek wijst erop dat ongeveer een derde van onze dromen enige seksuele inhoud heeft.

Slapen saai? Dutjes overbodig? Dromen oncontroleerbaar? In ‘Nachtrust’ zet Wiseman veel van de dingen die je zeker dacht te weten over slapen op z’n kop. En dat is nog maar het begin. Want als het aan Wiseman ligt, leiden de nieuwste inzichten in slaap tot een ware revolutie. “In bijna alle geledingen van de maatschappij moet er een radicaal andere kijk op slapen ontstaan (…) Over de hele wereld moet in het bedrijfsleven het besef ontstaan dat de productiviteit een stimulans kan krijgen door werknemers aan te moedigen een kort slaapje te doen in ruimtes die speciaal bedoeld zijn om er een dutje te doen (…) Scholen moeten ervoor zorgen dat elk kind weet hoe het een goede nachtrust kan hebben, wanneer het goed slaapt en hoe het nachtmerries kan uitbannen. Kort gezegd: de nacht moet de nieuwe dag worden.”

Bron: www.scientias.nl

• Vorige
• Volgende