De gevierde arts Gabor Maté over hoe normaal ziek maakt

 

Zie ook de video onder dit artikel

Een typisch Amerikaans leven in 2022 zou kunnen bestaan uit 50 uur per week meestal alleen doorbrengen in een kubus, doorzeefd met chronische stress, maar op weg naar een promotie.

s Avonds zit je geïsoleerd in een toren, waar een portier ervoor zorgt dat vreemden en zelfs buren op afstand worden gehouden. Je swipet naar beneden in de ingewanden van Instagram tot je in slaap valt. Iets op Netflix speelt op de achtergrond, maar alleen zodat je niet naar je eigen gedachten hoeft te luisteren.

Typisch, misschien. Maar niets van dat alles zou als natuurlijk moeten worden geaccepteerd, betoogt Dr. Gabor Maté in zijn nieuwe boek, The Myth of Normal: Trauma, Illness and Healing in a Toxic Culture.

Ons cardiovasculaire systeem is niet gebouwd voor de stress van een baan op Wall Street en afzonderlijke beslissingen die miljarden in beweging brengen.

Mensen zijn geëvolueerd als collectieve jagers-verzamelaars die samenleven, niet als hyper-geïndividualiseerde concurrenten die opgesloten zitten in stalen wolkenkrabbers. En de psyche is niet ontworpen om één enkel volledig leven met al zijn onvermijdelijke onvolkomenheden aan te kunnen in vergelijking met de foto’s van miljarden mensen die zo zijn uitgekozen dat alleen hun gelukkigste milliseconden worden gedeeld.

Bovendien beschrijft dit alles ruwweg wat velen als “succes” beschouwen en zegt het niets over armoede, racisme en seksisme – drie kankers van de moderne westerse wereld met ernstige gevolgen voor de gezondheid die grondig zijn gedocumenteerd maar zelden worden besproken. Zo kan bijvoorbeeld de gemiddelde levensduur van mensen die in wijken van Chicago wonen die slechts enkele mijlen van elkaar verwijderd zijn, bijna 30 jaar verschillen.

De mythe van het normale – geschreven met de hulp van Maté’s zoon, Daniel – schrijft een authentieker zelf voor dat loskomt van de verwachtingen die de wereld van ons heeft, een weg naar geluk biedt, en ook belooft lichamelijke kwalen te verlichten, omdat, zoals Maté ons herinnert, geest en lichaam niet gescheiden zijn.

De voormalige arts, die nu bijna 80 is, heeft tientallen jaren besteed aan het onderzoeken van deze verbanden, voor het eerst in zijn boek uit 1999, Scattered Minds: The Origins and Healing of Attention Deficit Disorder uit 1999; vervolgens in 2003 in When the Body Says No: The Cost of Hidden Stress; en vervolgens in 2008 in zijn baanbrekende werk over verslaving, In the Realm of Hungry Ghosts: Close Encounters with Addiction.

Dit meest recente boek, The Myth of Normal, is het hoogtepunt van een levenswerk. Het wordt ook gepresenteerd op een moment dat onze cultuur het nog nooit zo nodig heeft gehad.

“Verworven persoonlijkheidskenmerken zoals overmatige identificatie met sociaal opgelegde plicht, rol en verantwoordelijkheid ten koste van de eigen behoeften kunnen de gezondheid in gevaar brengen”, schrijft Maté in het boek.

“Deze en andere geconditioneerde eigenschappen zijn het resultaat van het feit dat de ontwikkelingsbehoeften van een kind worden ontkend, dat de natuur wordt tegengewerkt. Cultuur cementeert ze door middel van bekrachtiging en beloning, en moedigt mensen aan om taken uit te voeren, zelfs als die chronisch stressvol zijn, onder omstandigheden die ze van nature misschien zouden willen vermijden.

“Mijn eigen workaholisme als arts leverde me veel respect, dankbaarheid, beloning en status in de wereld op, ook al ondermijnde het mijn geestelijke gezondheid en het emotionele evenwicht van mijn gezin,” vervolgt hij. “En waarom was ik een workaholic? Omdat, voortkomend uit mijn vroege ervaringen, ik het nodig had om nodig te zijn, gewild te worden en bewonderd te worden als een substituut voor liefde. Ik heb nooit bewust besloten om op die manier gedreven te worden, en toch ‘werkte’ het maar al te goed voor mij in de sociale en professionele sferen.”

Dr. Gabor Maté sprak onlangs met mij over zijn nieuwe boek, hoe vergeten trauma’s en verkeerd werkende afweermechanismen ons als volwassenen vormen, en de gezondheidsimplicaties van ongebreideld kapitalisme.

TRAVIS LUPICK: De titel van het boek is De mythe van het normale. Wat zijn sommige dingen die we als “normaal” accepteren die we niet zouden moeten accepteren?

GABOR MATÉ: Er zijn veel omstandigheden in een samenleving die volstrekt onnatuurlijk en ongezond zijn. Maar wij verwarren normaal met gezond en natuurlijk. De manier waarop we leven, de manier waarop we kinderen opvoeden, de manier waarop we baby’s ter wereld brengen, de manier waarop we naar ons werk gaan – we gaan er allemaal van uit dat ze normaal zijn, en dus natuurlijk en gezond. Maar het is een beetje als het bestuderen van zebra’s in een dierentuin.

Je kunt zebra’s bestuderen in een dierentuin en dingen over ze leren. Maar je leert niet over hen zoals ze van nature zijn in een context die van nature gezond voor hen is. Zo is het ook met mensen. Om aan te nemen dat deze samenleving, omdat het de norm is, daarom natuurlijk en gezond is, is een echt valse en gevaarlijke veronderstelling. Dat is de ene zin waarin ik het heb over de mythe van het normale.

De andere is dat we het idee hebben dat degenen die ziek zijn abnormaal zijn, en de rest van ons normaal. Terwijl ik denk dat er een echt spectrum van welzijn en ziek-zijn door de samenleving loopt. Er zijn geen duidelijke lijnen tussen normaal en abnormaal.

En dan de derde betekenis waarin ik het bedoel is dat de mensen die ziek zijn – geestelijk ziek of lichamelijk ziek – zij zijn niet abnormaal. Dit zijn normale reacties op abnormale omstandigheden.

Wat zijn de abnormale omstandigheden die wij als normaal accepteren?

We weten bijvoorbeeld dat stress bij zwangere vrouwen een enorme invloed heeft op de biologische en emotionele ontwikkeling van het kind. Toch staan veel vrouwen tijdens hun zwangerschap onder vreselijke stress, zowel op het werk als in hun privé-leven, en artsen stellen hen niet eens vragen over wat hen in hun leven stress oplevert. Dan is er de opvoeding van kinderen.

Ouders krijgen allerlei adviezen over de opvoeding van kinderen, zoals slaaptraining, leren om ze ’s nachts niet op te halen, of ze alleen laten zitten als ze boos zijn, ze een time-out laten nemen. Dit worden als normale praktijken beschouwd, en toch ondermijnen ze een gezonde menselijke ontwikkeling volledig. En dan het onderwijs. Ik zou over elk aspect en elke ontwikkelingservaring kunnen praten, en erop wijzen dat het, vanuit het oogpunt van menselijke behoeften, niet normaal is. Toch worden ze als normen beschouwd, in deze cultuur.

Het boek dient als een dringende kritiek op het moderne leven. Wat doen we verkeerd?

Het grootste wat we verkeerd doen is dat we bedoeld zijn om verbonden te zijn met onze onderbuikgevoelens en bedoeld zijn om trouw te zijn aan onszelf. Maar net als in Brave New World, zijn mensen ontworpen om te willen wat de maatschappij van hen verlangt; niet wat goed voor hen is.

In deze maatschappij scheppen we verwachtingen voor mensen dat ze niet authentiek moeten zijn voor zichzelf, maar dat ze in de maatschappij moeten passen. Dat ze hun eigen behoeften onderdrukken om geaccepteerd te worden. Om aantrekkelijk te zijn in plaats van zichzelf te waarderen om wie ze werkelijk zijn. Om zich te conformeren in plaats van echt te weten wat hun eigen geest is. En voor vrouwen, in het bijzonder, om hun emoties te onderdrukken omwille van het voldoen aan de emotionele behoeften van hun omgeving.

Dat mensen banen moeten aannemen die geen betekenis of doel voor hen hebben. Hun enige manier om in hun levensonderhoud te voorzien, is werk te aanvaarden dat in vele opzichten hun ziel vernietigt. Om culturele iconen te accepteren die volledig gefabriceerde persoonlijkheden zijn – die gefabriceerd zijn in termen van hun uiterlijk en in termen van hun persona’s – en toch onze helden zijn.

Totaal niet-authentieke manieren van zijn worden voor ons gemodelleerd. Ik word verondersteld me zorgen te maken over welke Hollywood-beroemdheid met wie naar bed gaat, alsof dat er echt toe doet. En de kranten staan vol met dit soort informatie. Maar de dingen die er echt toe doen, daar praten we niet over.

Het is duidelijk dat dit boek het hoogtepunt is van ideeën die je in je vorige boeken hebt onderzocht en waar je heel lang mee hebt geworsteld. Vertel eens over uw centrale stelling en de reis die u hierheen bracht.

Wat mij, als arts, heeft geïnteresseerd is wat de menselijke gezondheid bevordert en wat het ondermijnt. En wat ik ontdek is dat hoe meer mensen gescheiden zijn van hun ware zelf – of het nu om persoonlijke, traumatische of culturele redenen is – des te meer ziekte ze zullen krijgen. Voor mij is het een reis van gezondheid.

Er is, bijvoorbeeld, de manier waarop we leven in geïsoleerde appartementen. In de laatste decennia is er in de hele Westerse wereld een gedocumenteerde en zeer schadelijke toename van eenzaamheid geweest.

Eenzaamheid is even slecht voor de gezondheid als roken, volgens vele studies. En in de Verenigde Staten zeggen twee keer zoveel mensen dat ze eenzaam zijn dan 20 jaar geleden. Dus als arts, ben ik bezorgd over, wat zijn de factoren in de samenleving die gedrag of situaties bevorderen die de gezondheid ondermijnen? Eenzaamheid is daar één van.

Het traject van mijn werk is geweest om te kijken naar geestelijke gezondheidsproblemen zoals ADHD – zoals bij mij is vastgesteld [en waarover ik schreef in Scattered Minds] – het verband tussen fysieke stress, emotionele stress en ziekte – zoals ik deed in When the Body Says No – en de traumatische basis van verslaving [behandeld in In the Realm of Hungry Ghosts].

In dit boek heb ik de lens verbreed om naar de hele cultuur te kijken, en te zeggen: wat zijn de sociale, economische en politieke factoren die dit alles sturen? En wat zijn hun gevolgen voor de menselijke gezondheid? Hoe kunnen we een gezond leven leiden, zelfs in het licht van al die stress die deze maatschappij ons oplegt?

Hoe is het lichaam verbonden met de geest? Hoe beïnvloedt wat we onze geest aandoen en hoe we onszelf behandelen de gezondheid van ons fysieke lichaam?

Zelfs het woord “verbinding” is onnauwkeurig, omdat het impliceert dat twee afzonderlijke dingen met elkaar verbonden zijn. De geest en het lichaam zijn niet hetzelfde, maar ze zijn één geheel. Je kunt het een niet hebben zonder het ander. Er zijn studies die bijvoorbeeld aantonen dat hoe meer perioden van racisme zwarte Amerikaanse vrouwen meemaken, hoe groter hun risico op astma is.

De stress van racisme zorgt voor een ontsteking in de longen en een vernauwing van de luchtwegen. Kinderen met ouders die gestrest zijn, hebben veel meer kans op astma. De emotionele toestand van de ouders beïnvloedt de fysiologie van het kind. Waarom? Omdat zowel racisme als stress bij de ouders emotioneel zeer belastend zijn voor het individuele organisme, en die emoties vertalen zich in de fysiologie, zoals ze niet anders kunnen, omdat geest en lichaam onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Wat hier zo frustrerend is, is dat deze wetenschap al decennia lang uitvoerig is gedocumenteerd. Wetenschappelijk gezien is het niet controversieel, maar in medische scholen wordt er niet eens over gesproken. Een studie van drie jaar geleden in het Journal of Cancer toonde bijvoorbeeld aan dat hoe groter de symptomen van PTSS bij een vrouw zijn, hoe groter haar risico op eierstokkanker. Vrouwen met ernstige PTSS-symptomen hebben een dubbel risico op eierstokkanker.

Waarom? Omdat emoties niet te scheiden zijn van fysiologie. Die gestresste emoties ondermijnen het immuunsysteem, ze veroorzaken ontstekingen, ze zetten kankerveranderingen in gang, en ze drukken de afweer van het lichaam. Omdat het emotionele apparaat van het menselijk organisme een onderdeel is van het hormoonapparaat, van het zenuwstelsel, en van het immunologische systeem, het afweersysteem.

Als er iets gebeurt in een van deze gebieden, beïnvloedt het alle andere. Er is geen scheiding tussen lichaam en geest in het echte leven. En toch is het een scheiding die verankerd zit in het Westerse medische denken, in tegenstelling tot al het bewijs. Wat zijn de manieren waarop je mensen ziet reageren op deze druk en op zoveel trauma’s, zonder gezonde coping-mechanismen en holistische manieren om te genezen en te groeien?

Het probleem is dat als mensen in hun jeugd gekwetst zijn, ze manieren moeten vinden om ermee om te gaan. Die copingmechanismen zijn nuttig op de korte termijn, maar kunnen op de lange termijn problemen veroorzaken. Eén manier om met te veel stress om te gaan is dat het kind zich afkeert, omdat het niet kan ontsnappen of de situatie kan veranderen. Als mijn moeder gestrest is, ben ik als 1-jarige gestrest.

Wat doe ik ermee? Ik verdeel mijn aandacht. Ik raak de weg kwijt.

Later wordt dat gediagnosticeerd als ADHD, alsof ik een genetische ziekte heb. Ik heb geen ziekte. Het is niet genetisch. Ik heb een mechanisme dat op een gegeven moment hielp, maar dat nu niet meer helpt. Als je ouders niet met je emoties kunnen omgaan – omdat ze te gestrest, depressief of te gedragsgericht zijn – en dus je uiting van sterke emoties ontmoedigen, dan onderdruk je je emoties om een relatie met je ouders in stand te houden.

Wat is een ander woord voor dingen onderdrukken? Depressie. We onderdrukken onze emoties om te overleven in onze omgeving. Later worden we gediagnosticeerd met de zogenaamde ziekte genaamd depressie. Maar het begon als een coping mechanisme. Verslavingen zijn allemaal begonnen als een coping mechanisme. Het zijn pogingen om de pijn te verzachten.

Het probleem, voor mij, met verslaving, is niet, waarom de verslaving? Maar eerder, waarom de pijn? Als je kijkt naar waarom er pijn is bij verslaafde mensen – of ze nu verslaafd zijn aan drugs, seks, pornografie of gokken – die pijn vindt altijd zijn oorsprong in de kindertijd. En dan is de verslaving een poging om met de pijn om te gaan, om er aan te ontsnappen, tijdelijk.

In gezinnen waar de ouders erg behoeftig zijn, waar de ouders alcoholisten zijn, of waar ze emotioneel in de problemen zitten, zal het kind zich heel vaak redden door zijn eigen emoties te onderdrukken en te onderdrukken, om de ouders niet lastig te vallen. Die onderdrukking van emoties komt later tot uiting in de vorm van auto-immuunziekten of kwaadaardigheid.

Dit is geen ijdele speculatie. Het is pure wetenschap. Het is al vele malen aangetoond. Het is ook de reden waarom 80% van de auto-immuunziekten bij vrouwen voorkomt. Omdat zij in deze maatschappij het meest getraind zijn om hun eigen behoeften te onderdrukken en die van anderen te dienen.

Het is niet verrassend dat in Canada een inheemse vrouw zes keer meer reumatoïde artritis heeft dan iemand anders. Waarom? Omdat zij het meest getraumatiseerde en onderdrukte deel van de bevolking zijn.

Van het individu naar het collectief, je stelt het kapitalisme voor als de achtergrond van veel van onze mythes over normaal zijn. Wat moet er veranderen? Kapitalisme is het systeem waar we onder leven, dus dat is het systeem waar ik naar kijk. En ondanks alle economische prestaties en wetenschappelijke doorbraken – die zeer ongelijk verdeeld zijn, met veel ongelijkheid, die zelf een bron van ziekte is – is het een systeem dat gebaseerd is op fundamentele veronderstellingen.

Een daarvan is dat de winst van de weinigen ten goede komt aan de velen. Dat is niet hoe het zich manifesteert. Ook, dat mensen individualistisch en competitief zijn. Dat is niet onze aard als mens. Vanuit evolutionair oogpunt zouden we nooit zijn geëvolueerd als we individualistisch en concurrerend waren geweest. We zijn geëvolueerd als gemeenschapswezens in nauw contact met elkaar, met veel onderlinge steun.

Als je een systeem ontwikkelt dat gebaseerd is op het tegenovergestelde perspectief – want dat is de aard van dit systeem – dan ga je voorbij aan de menselijke behoeften. En om te begrijpen wat er op individueel niveau gebeurt, moet je dus echt kijken naar wat er op macroniveau gebeurt. En dit trauma uit zich niet alleen in het persoonlijke, maar natuurlijk ook in de politiek en andere gebieden van onze cultuur.

Dus we moeten echt kijken naar het grotere geheel, en niet alleen denken dat ziekte een individuele afwijking is. Het is echt een manifestatie van een systeem dat een giftige cultuur is.

Bron en Vertaling: wakkeremensen.org

 

 

 

• Vorige
• Volgende